Volgens bijzonder hoogleraar Aukje Nauta is schaamte een cruciale emotie om een gezonde werkcultuur te krijgen. Je kwetsbaar opstellen en je angst onder woorden brengen. Benoemen dat je stress krijgt van de opdracht die je moet uitvoeren. We schamen ons daar vaak voor, maar Nauta geeft aan dat we problemen als stress of een conflict op het werk pas écht kunnen oplossen als we gevoelens van schaamte onderkennen en ombuigen. En dat begint met de kwetsbaarheid van een leidinggevende.
In een organisatie met een gezonde werkcultuur is er ruimte voor psychologische vrijheid. Een omgeving waarin mensen vrijuit vragen kunnen stellen, ideeën kunnen delen en feedback kunnen geven. Waar ze zich veilig genoeg voelen om ook hun emoties te uiten. Ze mogen zijn wie ze zijn, iedereen hoort erbij. We kennen wel de recente voorbeelden uit de media van werkomgevingen waar een gezonde werkcultuur ver te zoeken was. Mensen die pas jaren later bekenden dat ze verschrikkelijk werden behandeld, maar uit schaamte daarover hun mond hielden.
Schaamte
Wat is dat toch dat wij ons schamen voor onze schaamte? Het is een emotie die we allemaal weleens ervaren. Het kan werkgerelateerd zijn: iemand loopt helemaal vast in een opdracht, maar zegt daar niets over. Maar ook privé kunnen er dingen spelen die we niet aan de grote klok hangen. Kijk bijvoorbeeld naar het toegenomen aantal mensen dat het financieel moeilijk heeft door de hoge energieprijzen. Het geeft stress en onzekerheid. Nee, dat is niet meteen iets om ‘mee te koop te lopen’. We schamen ons. Maar natuurlijk heeft het invloed op hoe we ons voelen en dus ook op hoe we kunnen presteren op het werk. Nauta benoemt vooral de rol van de leidinggevende als het gaat om het bespreekbaar maken van schaamte.
Een voorbeeld. Hoe gaat het Rianne, loopt alles goed? Grote kans dat je als antwoord krijgt: “Ja, prima. Ik moet nog wel even aanpoten om alles af te ronden, maar dat komt wel goed.” Wat Rianne waarschijnlijk niet aan je gaat vertellen, is dat ze moeite heeft met de deadlines. Dat ze er ’s avonds over piekert en daardoor ook slecht slaapt de laatste tijd. Daar schaamt ze zich voor, maar dat gaat ze natuurlijk niet zeggen tegen haar leidinggevende. Wat doe je als haar manager zou zijn? Ben je ‘tevreden’ met haar antwoord en ga je door naar je volgende meeting? Of neem je de tijd om even met Rianne te gaan zitten. Je kent haar tenslotte al een dag langer.
Kwetsbaarheid
Rianne, ik moet je zeggen dat ik dit project heel lastig vind. Er wordt van alle kanten in de organisatie op geduwd en we krijgen voor mijn gevoel te weinig tijd om het goed af te ronden. Ik maak me daar best zorgen over, hoe zit dat met jou? Dát geeft Rianne een veilige bodem om zelf ook haar twijfels en zorgen te benoemen. Dat jij je als leidinggevende kwetsbaar opstelt, geeft de ander de ruimte om ook het masker af te zetten. En in dit geval voor Rianne om te zeggen: “Fijn dat je dit aangeeft, ik lig er inderdaad wakker van. Maar ik schaamde me ervoor om dat bij jou aan te geven.” Jouw kwetsbaarheid als leidinggevende zorgt ervoor dat de ander zich ook niet hoeft te schamen. In die openheid zorg je samen voor een gezonde werkcultuur.
In een gezonde werkcultuur moet je je volgens Nauta openlijk kunnen schamen. En zegt ze over managers: “Als zij hun kwetsbare kant laten zien, durven anderen dat ook.” Een uitspraak waar we het helemaal mee eens zijn. Vanuit Noordcoach begeleiden we teams en leidinggevenden en besteden we veel tijd aan een gezonde werkcultuur. Waar niemand zich dus hoeft te schamen.
Aan de slag
Benieuwd naar onze aanpak? Neem contact op met Rita Knol of Lucie Perey.
